Toplumda çok sık rastlanan sağlık problemleri arasında kısırlıkta olsa da kısırlığın tedavisi için başvuru yapan hasta sayısı oldukça azdır. Kısır olduğundan şüphelenen insanlar ya kısırlığın tedavi edilebileceğinden habersizdir, ya da kısırlığın tedavisi için bir hekime başvurmaya çekinmektedir. Kısırlık problemine birçok farklı faktör neden olabilse de kısırlık, tedavi edilebilir sağlık problemleri arasında yer almaktadır.
Kısırlık Nedir?
Çiftler, en az 1 yıl korunmasız bir şekilde ve düzenli olarak cinsel ilişki yaşadığı halde gebelik gelişmediyse bu duruma kısırlık ya da tıp literatüründeki adıyla infertilite denilmektedir. Çiftlerde kısırlık problemi varsa, bu çiftlere ‘infertil çift’ denilmektedir. Kısırlığın meydana gelmesinde fizyolojik faktörler temel neden olsa da çalışma koşullarının ağır olması, tüketilen besinlerin organik olmaması, çevre kirliliği ve streste kısırlığın gelişmesinde çevresel faktörler arasında sayılmaktadır.
Kısırlığın Nedenleri Nelerdir?
Kısırlık şüphesiyle veya şikayetiyle sağlık kuruluşuna başvuran infertil çiftlerde kısırlık sorununa erkek veya kadındaki problem yol açabilir. Bu nedenle de infertilite ile ilgili araştırma süreçleri başladığı zaman kadının ve erkeğin ayrıntılı öyküsü alınmalıdır.
Bulgular değerlendirilirken, nedenler araştırılırken, tanı konulurken, tedavi uygulanırken ve diğer tüm süreçlerde infertilite çiftlerin hekime birlikte müracaat etmesi tavsiye edilir. Bu sayede hekim incelemelerini daha ayrıntılı yapacağı için daha kolay doğru ve etkili bir planlama yapabileceği gibi infertil çiftte bu zor süreci zihinsel, psikolojik ve fiziksel açıdan çok daha rahat geçmektedir.
Erkeklerde infertilite nedenleri şöyle sıralanabilir;
- Sperm sayısının düşük olması
- Hareketsiz ya da yavaş hareket eden spermler
- Spermlerin baş ya da kuyruk kısmının morfolojik bakımdan bozuk olması
- Sertleşme, erken boşalma gibi cinsel yaşam fonksiyonlarına yönelik sorunlar
- Sperm konsantrasyonunun düşük olması
- Varikosel
- Obezite
- Sigara ve alkolü aşırı tüketilmesi
- Hormonal dengesizlik problemi
- Anne karnında ya da çocukluk çağında geçirilmiş olan enfeksiyonel rahatsızlıklar
Kadınlarda infertilite nedenleri ise şöyle sıralanabilir;
- Yumurta rezervinin düşük olması
- Yumurtlama bozukluğu
- Rahim tüplerindeki kapalılık
- Polikistik over sendromu
- Rahim içine doğru gelişmekte olan büyük çaptaki miyomlar
- Yumurtalıklarda meydana gelen çikolata kistleri, tıptaki adıyla endometriozis
- Genital sistemde görülen kanser türleri ve bu kanser türlerinin tedavi sürecinde alınan ilaçlar
- Sigara ve alkolün aşırı tüketilmesi
Kısırlık Tanısı Nasıl Konur?
Kısırlığın doğru yöntemlerle tedavisi için teşhisin doğru konması son derece önemlidir. Bu teşhisin doğru konmasında da erkek ve kadına yönelik faktörlerin ayrıntılı olarak değerlendirilmesi olmazsa olmazdır.
Erkeklerdeki üreme fonksiyonlarının değerlendirilmesine yönelik spermiogram testi yapılmaktadır. Bu test sperm sayısı, şekli ve hareketliliği ile ilgili önemli bilgiler içermektedir. Sperm kalitesini olumsuz etkileyen faktörlerin olması halinde de hormonal tahlillerin yanı sıra genetik analizler de yapılmaktadır.
Kadınlara yönelik üreme fonksiyonlarının değerlendirilmesi içinde hormon profili incelenmektedir. Bu inceleme esnasında yumurtalık hormonu incelendiği gibi tiroit hormonu ile prolaktin seviyesinin incelemesi de ihmal edilmemelidir. Yine kadınlarda transvajinal ultrasonografi yöntemi kullanılarak yumurtalık ve rahim içerisi görüntülenmektedir. Bu yöntem sayesinde yumurtalıkların hacmi, gelişime aday folikül sayısının yanı sıra rahim içerisinin durumu ile ilgili de çok önemli bilgiler elde edilmektedir. Rahim tüplerinin kontrol edilmesi içinde diğer görüntüleme yöntemlerinden faydalanılmaktadır.
Kısırlık Tedavisi Nasıl Yapılır?
Kısırlık yani infertilite tedavi yöntemi uygulanırken infertilite nedenleri ve seviyesi dikkate alınmaktadır. İnfertil çiftin yumurta ve spermlerinin niteliğinin yanı sıra çiftin yaşı, rahim tüplerinin açık olup olmadığı ve infertilite için geçmiş dönemlerde destek alınıp alınmadığı tedavi planının belirlenmesindeki başlıca faktörlerdir. Ayrıca hekimin gerek görmesi halinde psikiyatri polikliniği gibi diğer sağlık birimlerinin desteği talep edilebileceği gibi çiftin beslenmesinin planlanması ve takip edilmesi içinde çift, beslenme uzmanına yönlendirilebilir.
Antibiyotik Tedavisi
Genital sistemde görülen bazı enfeksiyon rahatsızlıkları infertilite tedavisinde başarı şansını düşürmektedir. Bu nedenle enfeksiyon rahatsızlıklarının olduğu durumlarda infertilite tedavi planlamasının ilk aşaması antibiyotik tedavisi ile başlamaktadır. infertilite tedavisinde başarı şansının artması için antibiyotik tedavisinin çifte eş zamanlı uygulanması gerekmektedir.
İlaç Tedavisi
İnfertiliteye yumurtlama bozukluğu neden oluyorsa fertilite yani gebelik ilaçlarının kullanılması gerekmektedir. Bu ilaçlar yumurtlama düzensizliğini engellediği gibi yumurta sayısını da belirgin olarak artırmaktadır.
Cerrahi Yöntemler
Gebeliğin meydana gelmesini rahim içerisine doğru gelişmekte olan büyük çaplı miyomlar engelliyorsa, bu problemin tedavisi için cerrahi yönteme başvurulmalıdır. Ancak cerrahi operasyon esnasında rahim içi ve rahim boşluğunun tahrip olmaması için çok dikkat edilmesi gerekmektedir. Bundan dolayı da cerrahi işlemin planlama ve uygulamasını kesinlikle bu alanda uzman ve tecrübeli bir hekim yapmalıdır.
Eğer erkekte varikosel gibi bir sağlık probleminden şüpheleniliyorsa, erkeğin bir üroloji uzmanına muayene olması gerekir. Üroloji uzmanını ilgilendiren ve cerrahi operasyon gerektiren sağlık problemlerinin belirlenmesi halinde uzman ve tecrübeli bir üroloğun cerrahi operasyon sürecini planlaması ve uygulaması son derece önemlidir.
Akıl Sağlığı Desteği
Tedavi süreci uzun süreli planlanmışsa çiftin süreç içerisinde sağlam ve emin adımlarla ilerleyebilmesine destek olmak için hekim tarafından psikolojik desteğe gerek görülebilir.
Kısırlık Belirtileri Nelerdir?
Kısırlık belirtileri arasında birçok faktör sayılabilir. Bu faktörler arasında en sık rastlananları ise şöyledir;
- Kadının hiç adet görmemesi
- Kadının adet dönemlerinin düzensiz olması
- Kadının adet geçirirken şiddetli ağrı ve sancı hissetmesi
- Adet döneminde kanamanın şiddetli olması
- Gebelik olmadığı halde göğüslerden süt gelmesi
- Aşırı kilo alma
- Hormon bozukluğundan kaynaklı aşırı tüylenme
- Akne problemi
- Erkeklerde sertleşme probleminin yanı sıra boşalmaya yönelik de problemler olması
- Erkeğin testislerinde ağrı hissetmesi
- Erkeğin testislerinde şişme veya şişlik olması
- Erkekte gelen meninin az olması
- Yaşın ilerlemesinden dolayı üreme organlarının veriminin azalması
